Austriacka firma Wienerberger to jeden z czołowych na świecie producentów cegły oraz ceramiki budowlanej. Aby zwrócić uwagę na szerokie możliwości zastosowania tych materiałów w nowoczesnym budownictwie, przyznaje ona co 2 lata od 2004 roku nagrody Wienerberger Brick Award.

W 2012 roku uhonorowano nimi pięciu projektantów z różnych części świata, którzy w nowoczesny a zarazem zgodny z lokalną specyfiką wykorzystali ten niedoceniany przez wielu materiał.

Prace do konkursu zgłaszali krytycy architektury oraz dziennikarze branżowi. Łączyło je jak najszersze zastosowanie ceramiki. Do głównego konkursu awansowało 50 projektów z 28 krajów. Ostatecznego wyboru dokonało międzynarodowe jury, w skład którego wchodzili Plamen Bratkom z Bułgarii, Rudolf Finstenwalder z Niemiec, Hrvoje Hrabak z Chorwacji, John Foldbjerg Lassen z Danii oraz Zhang Lei z Chin. Prezentujący różne kultury i tradycje architektoniczne jurorzy byli jednak zgodni w swoich ocenach. W punktacji ogólnej konkursu zwyciężył Peter Rich z Republiki Południowej Afryki, którego projekt muzeum Mapungubwe Interpretation Center został także nagrodzony w kategorii „Specjalne zastosowanie cegły”. Zwycięzcami pozostałych kategorii zostali: szkockie biuro NORD za projekt stacji elektroenergetycznej na potrzeby Igrzysk Olimpijskich w Londynie w dziedzinie „Budynek Użytkowy”, Bart Lens za dom jednorodzinny „Królicza nora”, Portugalczycy Manuel i Francisco Aires Mateus za rezydencję dla seniorów, w kategorii budynków mieszkalnych oraz Słowak Pavel Panak w kategorii przebudowa, za stworzenie niepowtarzalnej pracowni architektonicznej.

Poniżej przedstawiamy nagrodzone projekty.

Muzeum Mapungubwe Interpretation Centerźródło: Wienerberger

Filozofia miejsca – Muzeum Mapungubwe Interpretation Center

Zwycięzca klasyfikacji ogólnej konkursu stworzył dzieło ponadczasowe. Nawiązuje ono do lokalnych tradycji, przy jednoczesnym zastosowaniu nowoczesnych rozwiązań architektonicznych. Zadaniem Petera Richa było stworzenie powierzchni wystawowych parku Narodowego Mapungubwe, który od 2003 roku znajduje się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Wraz z Michaelem Ramage oraz Johnem Ochsendorfem zaprojektowali Muzeum składające się z systemu kopuł, które są charakterystyczne dla budownictwa ludów zamieszkujących te rejony. Mapungubwe Interpretation Center to miejsce, gdzie będą eksponowane znaleziska dokonane na terenie parku. Stąd nawiązania do historycznych metod budowy znajdują tu jeszcze większe uzasadnienie. Zespół korzystając z lokalnych produktów, takich jak wyrabiana ręcznie cegła z gliny, cementu i wody zastosował także nowe metody budownicze oparte na wieloletnich badaniach kopuł śródziemnomorskich. W pracy tej architekci posiłkowali się wiedzą naukowców z Cambridge oraz Massachusettes Institute of Technology. Sam zdobywca pierwszej nagrody to człowiek głęboko osadzony w lokalnej specyfice. Jego prace są przedłużeniem filozofii lokalnych społeczności. Przygotowaniem do projektu są zawsze prace antropologiczne, które pozwalają lepiej poznać uwarunkowania społeczne i kulturowe, w jakich wypada zaprojektować nowy obiekt.

Olimpijska stacja elektroenergetycznaźródło: Wienerberger

Idealna fasada z gliny – Olimpijska stacja elektroenergetyczna

Budowla nagodzona w kategorii Budynek Użytkowy powstała na terenie parku Olimpijskiego w Londynie. Zaprojektowało ją szkockie biuro NORD. Stacja elektroenergetyczna, która stanęła w dzielnicy East End przykuwa wzrok czarną jak smoła ceglaną fasadą. Zastosowano tu rozwiązania czysto geometryczne, proste formy i kształty, które doskonale komponują się ze sobą. Aby budynek nie wyglądał na zbyt ciężki, w jego górnej części zastosowano ażurowe przesłony. To ryzykowne zestawienie sprawdziło się tutaj w stu procentach. Jury doceniło klarowną koncepcję obiektu oraz perfekcyjną fasadę zbudowaną z cegły. Jednocześnie członkowie komisji podkreślali, że budynek wyróżnia się spośród otaczający go obiektów sportowych o często udziwnionych kształtach.

Projekt „Królicza nora”źródło: Wienerberger

Cegła nadaje spójności – „Królicza nora”

U zwycięzcy kategorii „Dom jednorodzinny” jury dopatrzyło się zastosowania cegły nie tylko jako elementu konstrukcyjnego, ale także łączącego przeszłość z teraźniejszością. Belgijski architekt Bart Lens stworzył projekt domu jednorodzinnego połączonego z gabinetem weterynaryjnym za pomocą specjalnej tuby. Podstawową trudność stanowił tutaj fakt, że nie był to budynek stawiany od podstaw, ale rozbudowa tradycyjnej zagrody w miejscowości Gaasbeek. Konieczne było dostosowanie starego domu do potrzeb współczesności oraz połączenie funkcji prywatnych z publicznym gabinetem weterynaryjnym. Związanie budynku mieszkalnego z gabinetem ma postać tuby. Wchodząc do niej od strony gabinetu, nie widzi się jej końca, co stwarza konieczność podążania za światłem. Ten manewr bardzo przypadł do gustu jurorom.

Rezydencja dla seniorówźródło: Wienerberger

Społeczna korzyść połączona z pięknem architektury – Rezydencja dla seniorów

Architektura rozumiana jako rzeźba oraz dbałość o komfort i funkcjonalność to dwa wyróżniki projektu lizbońskich architektów Manuela i Francisco Aires Mateus. Stworzyli oni Rezydencje dla seniorów, w której zadbano o przestrzeń wspólną oraz poszanowanie prywatności pensjonariuszy. Mają oni na przykład możliwość decydowania o przeznaczeniu niektórych pomieszczeń w budynku. Komisja konkursowa zwróciła też uwagę na nawiązanie w pracy do wielkich portugalskich mistrzów Alvara Sizy oraz Eduarda Souto de Moury. Otynkowanie i pomalowanie fasady budynku błyszczącą farbą nadaje mu dynamiki i upodabnia do rzeźby.

Nowoczesna pracownia architektonicznaźródło: Wienerberger

Piec do wypalania cegieł – nowoczesna pracownia architektoniczna

W kategorii „Przebudowa” zwyciężył projekt Słowaka Pavla Panaka, który stworzył dom wypoczynkowy połączony z pracownią. To niezwykły pomysł przekształcenia dawnego pieca do wypalania cegieł w pracownię architektoniczną. Panak większość prac wykonał samodzielnie. Trwały one 10 lat, ale efekt przeszedł najśmielsze oczekiwania. Budynek współgra z otaczającą go naturą, na którą składają się miedzy innymi zalesione zbocza opadających nad miejscowością Cachtice Karpat. Pracownia to przykład poszanowania tradycji oraz umiłowania porządku i harmonii. Całość przebudowy podporządkowano zasadom geometrii kartezjańskiej. Sam Panak stwierdził, że jego projekt był hołdem dla tradycji i ciągłości tego miejsca oraz dla ciężkiej pracy jaką było wypalanie cegieł.

Członkowie juryźródło: Wienerberger

Album Brick’12

Uzupełnieniem konkursu organizowanego przez Wienerberger jest wydanie albumu Brick’12, w którym prezentowane są wszystkie nominowane prace konkursowe wraz z obszernym opisem autorstwa członków jury. Wśród prezentowanych projektów są także trzy z Polski: dom jednorodzinny z Rybnika autorstwa Marcina Jojko i Bartłomieja Nawrockiego, DogmA-House Project Grzegorza Stiasnego oraz Andel’s hotel zaprojektowany przez OP Architekten. Dodatkiem do albumu jest wydawnictwo Brick+ z anegdotami o projektowaniu oraz opowieściami architektów o swoich projektach. Album kupić można w wydawnictwie Callwey.